Esas işiniz bu değilse ve borsayı merak ediyorsanız, bir de “kaybetmek çok canımı yakmaz, zaten üç beş kuruşla bir deneme yapmak istiyorum” diyorsanız doğru yazıya geldiniz demektir.
Nedir bu borsa? En basit yolla arzlarla taleplerin buluşma noktası diye anlatılıyor. Bana sorarsanız kağıt üstünde öyle gibi gözükse de pratikte büyük arz/talep sahiplerinin küçükleri yemesi üzerine kurulu bir oyun. O yüzden varınızı yoğunuzu koyacak kadar borsada olmanızı tavsiye etmem. Ama kenarda köşede amaçsızca duran paranızı yatırıp, “yahu neymiş bu borsa” diye olaya dalmanızda bir sakınca görmüyorum.
Eğer sıfırdan başlıyorsanız borsaya girmeden ve yatırım yapmaya başlamadan önce incelemeniz ve öğrenmeniz gereken bir çok şey var demektir. Bir kere bambaşka bir terminolojiyle karşılaşacaksınız. Lot?, Parite?, Temettü, Halka arz?. Sakın korkmayın. Hepsini bir google’la bulabilirsiniz. Bir süre sonra çok fazla okuyup duyacağınız için hemen tüm terminolojiye hakim olmaya başlarsınız. Belli bir zamandan sonra halen bilmediğiniz terimler karşınıza çıkarsa üzülmeyin. Onlar yüksek ihtimalle hiç bir zaman kullanmayacağınız ileri seviye analizler için kullanılıyordur. Siz zaten borsayı hiç bir zaman o kadar bilmek istemiyorsunuz. İsteseydiniz zaten mesleğiniz borsacı olurdu.
Temel bilgileri edinmek için internet siteleri rahatlıkla arşınlanabilir. Bu konuda çok sayıda bilgi veren site mevcut. Bilgiler biraz dağınık gelebilir. O yüzden önemli bulduğunuz şeyleri not alabileceğiniz ve düzenleyebileceğiniz bir ortam yaratmanızda fayda var. Sonradan dönüp bakmak gerekebilir. Yada ben o kadar uğraşmak istemiyorum diyorsanız sizin için yazılmış çok güzel kitaplar bulabilirsiniz. “Silkelenen Keriz Olmayın” bunların en önde gelenlerinden. Sıfırdan başlayan birine tüm temel bilgileri ve yatırım yaparken dikkat edilmesi gerekenleri olabilecek en basit dille anlatıyor. Kitabın yazarı “Hakan Özerol” borsanın her ne kadar kitabını yazsa da borsada çok para kaybettiğini açık yüreklilikle belirtiyor. Hata açıkça “benim yaptığım hataları siz yapmayın diye bu kitabı yazıyorum” diyor. Başlangıç için kesinlike tavsiye ediyorum.
Kitaplarınızı okuyup, internette gerekli araştırmaları yaptıktan sonra artık borsada yatırım yapmaya hazırsınız demektir. Ancak önce yatırım yapabilmenize olanak sağlayacak bir “yatırım hesabı”na ihtiyacınız var. Yatırım hesabını açacağınız bankayı kendiniz belirleyebilirsiniz. Hemen hemen tüm bankalar bu hizmeti veriyorlar. Seçiminizde önemli olan nokta internet şubesi olan, daha da önemlisi iyi ve kullanımı kolay bir internet şubesi olan bir bankayı seçmeniz. Kısa veya uzun vadeli çok farketmez ama özellikle eğer kısa vadeli yatırım yapmayı düşünüyorsanız hızlı manevraya sahip bir bankacılık uygulaması kullanmanız sizin için avantaj sağlayacaktır. Hisseniz bedeli tavan yapmışken teknik imkansızlıklardan ötürü satamaz ve kar’ınız realize edemezseniz yaptığınız yatırımın bir anlamı olmayacaktır. Bu noktada benim iki tavsiyem olacak.
Birinci önerim İş Bankası. İnternet şubesini kullanmak çok kolay. Ara yüzleri anlaşılır. ,Yatırım hesabınıza para göndermek veya oradan para çekmek, hisse senedi satın almak/satmak, geçmiş işlemlerinizi görüntülemek gibi özelliklerinin kullanımı çok basit. Bir şeyleri çözmek için zaman harcamıyorsunuz. Ben şahsen kullanmaktan çok memnunum.
İkinci tavsiyem özellikle ipad uygulamasının harkulade oluşu sebebiyle Yapı Kredi Bankası olacak. İnternet şubesi İşBankası kadar iyi olmasa da ipad’de bulunan “Borsa Cepte” uygulaması severek kullandığım bir uygulama. Yapı Kredi hesabınız olmasa da borsa verilerine 15dk gecikmeli olarak ulaşabiliyor ve kendi portföyünüzü oluşturabiliyorsunuz.
Evet artık hesabınızı da oluşturdunuz. Bundan sonra size seçmeniz ve satın almanız gereken hisse senetleri lazım. Hangisini seçeceğinizi belirlemek için okuduğunuz kitaplar ve incelediğiniz internet sitelerinden edindiğiniz bilgileri kullanın. Benim size nacizane önerilerim şunlar olacaktır:
- Duygusal davranmayın.
- Tüm paranızla yatırım yapmayın. Kaybetseniz bile üzülmeyeceğiniz bir miktar belirleyin.
- Sadece başka insanlar öneriyor diye bir hisse satın almayın veya satmayın. Hissesini satın alacağınız şirketi inceleyin.
- Almayı düşündüğünüz hisse senedinin borsa verilerine bakın. Fiyat/Kazanç (f/k) oranı, Piyasa Değeri/Defter Değeri (pd/dd) gibi oranları inceleyin. Bazı özel durumlar hariç çoğunlukla sektör ortalamalarının altında olan kağıtları tercih edin. (Onlar sektör ortalamasına göre daha ucuz kalmış demektir).
- Herhangi bir hisseyi satın almadan önce yatırımınızın vadesini belirleyin. Kısa vadeli yatırımlar küçük yatırımcı için çok risklidir ve çoğunlukla kaybettirir. Orta veya uzun vadeli yatırımları tercih etmeye çalışın.
- Bir hedef belirleyin ve kar’ınızı realize edin. Hisse senedini satın alırken elde edeceğinizi öngördüğünüz bir kar oranı belirleyin. Hisse senedi o orana ulaşınca kağıdı satın. Unutmayın kar realizasyonu yapmadığınız müddetçe kar etmiş sayılmazsınız.
- Bir hedef belirleyin zararınızı durdurun. Bir önceki maddede yazdıklarımın tam tersi için de bir öngörünüz olmalı. Örneğin hisse senedi %10 değer kaybederse satacağım diye önceden plan yapın. Böylelikle stop-loss yapmış olursunuz. Yani zararınız artmadan kağıttan çıkar ve yeni yatırım fırsatları ararsınız.
- Mümkün olduğunca planınızdan şaşmayın.
- Hiç bir hisse senedine körü körüne bağlanmayın. Takım tutar gibi tutmayın. Sürekli düşmeye devam eden bir kağıdı sebepsiz yere elinizde tutmayın.
- Tek bir hisse senedine yatırım yapmayın. Onun yerine farklı karakteristiklere sahip hisse senetlerinden bir portföy oluşturun. Adet konusunda uzmanların çok farklı fikirleri olmasına rağmen benim önerim portföyünüzde en az 3 en fazla 5-6 hisse bulundurmanız.
- Tek yatırım aracı borsa değildir. Bazen döviz veya altın borsadan daha iyi getiriye sahip olabilir. Bu fırsatları değerlendirin. Tabii değerlendirmek için borsa dışındaki yatırım araçlarını takip etmeniz gerekir.
Bu naif önerilerden sonra canlı olarak borsayı ve borsayla ilgili haberleri takip edebileceğiniz internet sitelerini ve uygulamaları paylaşayım.
Temel oranlara ulaşmak için kesinlikle en iyi kaynak. Sektörel ortamaları, geçmiş dönem karları, bilançoları ve aradığınız tüm teknik bilgiyi burada bulabilirsiniz. Ayrıca temettü dağıtımları ve sermaye arttırımlarını da tarihleriyle beraber görebilirsiniz. Hisse senedini incelerken teknik analiz için ideal.
- borsa.doviz.com
Arayüzleri çok kullanışlı bir canlı borsa takip sitesi. Iphone uygulaması da aynı şekilde kullanışlı. Hisse senetleriniz için fiyat alarmı ayarlayabiliyorsunuz. Hisse senedi belirlenen fiyata ulaştığında telefonunuza veya tabletinize uyarı geliyor. Ayrıca hisse senetlerinin geçmiş performansları grafiksel olarak görüntülenebiliyor. Görsel açıdan çok güzel bir uygulama ve site. Site içerisinde kullanıcılar tarafından bırakılan yorumlar manüpülatif olabiliyor aman dikkat!
Özellikle güncel ekonomi haberlerini almak için başarılı bir site.
Yine aynı şekilde borsa ve ekonomi haberlerini almak için güzel bir portal. Ayrıca “Bu hisse neden çıktı” ve “Bu hisse neden düştü” bölümleri çok güzel. Hisse önerileri de dikkate alınabilir. Iphone/ipad uygulaması da aynı kalitede.
- borsadanhisse.com
“Küçük yatırımcıdan küçük yatırımcıya” sloganıyla kurulmuş bir site. inceleyin faydalı analizler göreceksiniz. Güncel al-sat sinyalleri bölümü tavisye.
- SankoTraders
Canlı veriler için en çok kullandığım iphone/ipad uygulaması. Kendi portföyünüzü oluşturup sadece ilgilendiğiniz kağıtların verilerini görebiliyorsunuz. Böylelikle görüntü kirliliği ortadan kalkıyor. Android ve BB uygulamaları da mevcut.
- BigPara
Özellikle cep telefonu uygulaması ile son sektör ve ekonomi haberleri alınabilir. Uzman yorumlarının bulunduğu bölüm çok kullanışlı. Gedik Yatırım, Şeker Yatırım, Eti Yatırım, Global Menkul Değerler gibi yatırım uzmanlarının yorumlarını takip edebilirsiniz.
- BorsaCepte
Yukarıda da bahsetmiştim. Yapı Kredi’ye ait çok güzel bir ios uygulaması. Yapı kredi hesabınız olmasa da kullanabiliyor ve kendi portfoyünüzü oluşturabiliyorsunuz. Bir diğer faydalı özellik ise hisse senetleriniz için fiyat alarmı ayarlayabiliyorsunuz.
